Oğuz Tansel’in Yaşamı
Oğuz Tansel 15 Şubat 1915’te doğdu, 30 Ekim 1994 tarihinde bu dünyayı bize bırakıp gitti. İstanbul’da Davutpaşa Ortaokulunu ve Pertevniyal Lisesi’ni bitirdi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde okurken başladığı öğretmenliği 1969’da sağlık nedeni ile emekliye ayrılıncaya dek sürdürdü. Mardin, Akhisar, Eskişehir(Çifteler Köy Enstitüsü), Amasya, Konya ortaokul ve liselerinde öğretmen ve yönetici olarak çalıştı.
Ölçülü uyaklı ilk şiirleri 1937’de Servetifünun’da ve Varlık dergisinde, ilk yazıları Halk Bilgisi Haberleri’nde yayınlandı 1940’dan sonra serbest şiire geçtiği görüldü. Toplumsal gerçekçi çizgide sevgi, kardeşlik, özgürlük, barış, eşitlik temalarını işlediği şiirlerinde yalın bir söyleyişe ulaştı. 1940 kuşağının toplumcu gerçekçi şairleri arasında yer alan Oğuz Tansel’in lirik ve özgün bir şiiri vardır. Şairliği, halk kültürü araştırmacılığı ve öğretmenliği kişiliğinde birbirinden ayrılmaz ögeler olarak yer alan Oğuz Tansel Varlık, Yelken, Aydınlık, Yeditepe, Kaynak, Dost, Güney, Türk Sanatı, Kıyı, Türk Dili dergilerinde yayımladığı şiir ve yazılarıyla tanındı.
Edebiyata şiirle başlayan Oğuz Tansel, ilk şiirlerini Servetifünun/Uyanış ve Varlık’ ta yayımladı(1937). Bu tarihten sonra 1940 kuşağı şairleri arasında yer aldı. 1940 kuşağının lirik ve kendine özgü sesi Oğuz Tansel’i, Adnan Binyazar “Üç Kanatlı Masal Kuşu”na benzeterek, “Benzemezlikleriyle öne çıkmıştır, benzerlikleriyle değil. Halk bilgisiyle çağdaşlığı özümseyerek kendi bilgeliğini yaratmıştır,”der.
Kemal Özer: “Sanatsal ve siyasal kuşatmalar altındaki 1940 kuşağının ortak söyleyişler ve ortak içerikler taşıyan ozanları arasında, Oğuz Tansel şiirinin söz konusu genel görünümün dışına en çok çıkanlardan biri olduğunu görüyoruz,”der.
Eray Canberk ise Tansel’in şiiri için şunları söylemiştir: “…Bu şiirler eskil bir dünyanın yeni sesi gibi geliyor bana. Şiirlerde yalnız doğa yok; doğayı seven ama doğayla didişerek barış içinde yaşamak isteyen, doğaya insanmış gibi davranan biri var. . . Tansel’in en özgün yanı, aynı kara parçasında boy atan eskil uygarlıkların şiiriyle, halk şiirimizin bir bileşimini yapmış olmasıdır. Bu şiirde insancıllık, barışçılık, özgürlükçülük, toplumculuk damarları sonunda bir ana damar olarak birleşir.”
Tansel’in, şairliğinin yanı sıra yürüttüğü masal derlemeciliği O’na 1977 yılında Türk Dil Kurumu’nun Çocuk Yazını ödülünü kazandırdı. Türk Dil Kurumu Çocuk Yazını Ödülü ilk kez Oğuz Tansel’e verildi. Şiirlerinin yanı sıra 1942-1948 yılları arasında derlediği Amasya masallarını kendine özgü bir dille yeniden kaleme aldı. Derlediği bu masallarla, Profesör Pertev Naili Boratav ve Wolfram Eberhard’ın hazırladığı Typen Türkischer Volksmärchen adlı Türk Masal Tipleri kataloğuna, kırkın üzerinde masalla, en büyük katkıyı yapan araştırmacı oldu; ulusal kültürümüze de önemli bir katkıda bulundu. Şairliğinden gelen özen ve ustalıkla, masal dilini kendine özgü akıcı bir hale getirdi. Sözcük ekonomisine ve matematiğe dayalı, titiz dil işçiliği şiirlerinde olduğu kadar masallarında da görülür. Şiirleri masallarından beslendi, masallarını şiir gibi yoğurdu.
Şiirleri, ABD’li besteci Profesor Dr. Bruce Reiprich tarafından bestelendi. Bestelenen şiirleri seslendirilerek – T.C. Kültür Bakanlığı destekçiliğinde, YESA yapımı olarak – “Salkım Söğüt” adlı yoğunçalarda yayınlandı 1992’de Edebiyatçılar Derneği onur üyeliğine seçildi. Ölümünün birinci yıldönümünde dostları, anısına, Üç Kanatlı Masal Kuşu: Oğuz Tansel (Derleyen: Metin Turan, Ankara: Ürün Yayınları, 1995) başlıklı kitabı çıkardılar.
Edebiyatçılar Derneği onur üyesi, Türkiye Yazarlar Sendikası üyesi idi.
Ölümünden sonra ailesi ile birlikte, Ankara Aydınlığı Girişimi, Folklor Edebiyat Dergisi ve Troya Folklor Derneği’nin oluşturduğu, Oğuz Tansel Şiir, Halkbilim ve Çocuk Yazını Ödülleri her yıl, sıralı olarak veriliyor.
Burhaniye (Balikesir) Belediyesi Oğuz Tansel adına yanda fotoğrafı görünen çamlığı yaptırmıştır. (Fotograf icin Tiklayiniz)
Ankara Çankaya Belediyesi Çiğdem Mahallesi semt kitaplığına, Çiğdem Mahallesi’ nin istegi üzerine, “Çiğdemim Derneği Oğuz Tansel Kütüphanesi” adini vermistir. (Fotograf icin Tiklayiniz)
Ankara Çankaya Belediyesi, Beysukent Mahallesi parkına “Şair Oğuz Tansel Parkı” adını vermistir. (Fotograf için Tıklayınız)
ÖDÜLLERİ:
1977 Türk Dil Kurumu Çocuk Yazını Ödülü
KİTAPLARI
Şiir:
Tansel, Oğuz (1953) Savrulmayı Bekleyen Harman, İstanbul: Yeni Matbaa (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (1962) Gözünü Sevdiğim, Ankara: Dost Yayınları (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (1986) Sarıkız Yolu, Ankara: Yaz Yayınları (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz ve Eloğlu, Metin (1970) Bektaşi Dedikleri (desenler: Abidin Dino) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları (Kapak için tıklayın); (1977) İstanbul: Sander Yayınları (Kapak için tıklayın); (1983) İstanbul: Miyatro Yayınları (Kapak için tıklayın); (1995) İstanbul: Adam Yayınları (Kapak için tıklayın); (2004, 2008) İstanbul: Evrensel Basım Yayın (2004 Kapak için tıklayın – 2008 Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (1999, 2006, 2013) Dağı Öpmeler (ölümünden sonra yayına hazırlayan: A. Tansel) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (2005, 2013) Mutluluk Peşinde (Seçme Şiirler), İstanbul: Evrensel Basım Yayın (2005 Kapak için tıklayın – 2013 Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (2011) Zakkum Çiçeği Tan Yerinde (İngilizce-Türkçe Antalya Dolayları Siirleri), Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (2012) Masal Dünyası-World of Tales (İngilizce-Türkçe Şiirler), Ankara: Elips Kitap (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (2017) Gökdeniz-Das Meer am Himmel (Almanca-Türkçe Şiirler / Ausgewahlte Gedichte), Wassenberg, Almanya: Schulbuchverlag Anadolu (Kapak için tıklayın).
Masal:
Tansel, Oğuz (1959) Altı Kardeşler, Ankara: Dost Yayınları (Kapak için tıklayın); (2003) Ankara: MEB Yayınları (Kapak için tıklayın); (2011) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (1960) Yedi Devler, İstanbul: Kutulmuş Matbaası Yayınevi (Kapak için tıklayın); (2003) Ankara: MEB Yayınları (Kapak için tıklayın); (2011) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (1963) Üç Kızlar, Ankara: Dernek Yayınları (Kapak için tıklayın); (2003) Ankara: MEB Yayınları (Kapak için tıklayın); ( 2011) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (1966) Mavi Gelin, Ankara: Yaz Yayınları (Kapak için tıklayın); (2003) Ankara: MEB Yayınları (Kapak için tıklayın); (2011) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (1976) Al’lı ile Fırfırı, 2 Cilt, (1977 Türk Dil Kurumu ödülü aldı), İstanbul: Yaz yayınları (Kapak için tıklayın); (2009, 2012, 2016) Ankara: Elips Kitap (2009, Cilt 1 Kapak için tıklayın – 2009, Cilt 2 Kapak için tıklayın – Tek Cilt 2012, 2016 Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz, A. Özyalçıner ve diğerleri (1979) Bir de Varmış İki de Varmış, İstanbul: Boyut Yayın, (2006) İstanbul: Boyut Yayın (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (1985) Çobanla Bey Kızı Ankara: Yaz Yayınları (Kapak için tıklayın),
Tansel, Oğuz (1985) Konuşan Balıkla Yalnız Kız Ankara: Yaz Yayınları (Kapak için tıklayın).
Tansel, Oğuz (2018) Al’lı ile Fırfırı (Rusça’ya Çeviren: Anastasia M. Zherdeva) Kırım: Tarpan Yayınevi (Kapak için Tıklayın).
Tansel, Oğuz (2019) Masallar İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (Kapak için Tıklayın).
HAKKINDA ÇIKAN KİTAPLAR:
Metin Turan (Derleyen) (1995) Üç Kanatlı Masal Kuşu: Oğuz Tansel, Ankara: Ürün Yayınları (Kapak için tıklayın), Aralık 2018: Genişletilmiş İkinci Basım, Ürün Yayınları, Eylül 2019: Genişletilmiş Üçüncü Basım, Ürün Yayınları (Kapak için tıklayın).
Metin Eloğlu (2012) Canım Oğuzcuğum – Oğuz Tansel’e Mektuplar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (Kapak için tıklayın).
KAYNAK:
Altınkaynak, Hikmet (2008) Türk Edebiyatında Yazarlar ve Şairler Sözlüğü, İstanbul: Doğan Kitap, Genişletilmiş İkinci Baskı, ss. 669-670.
